Munkar en Nakir

Nadat ik weer met beide voeten op de grond terecht gekomen was en mij had gerealiseerd dat de hernieuwde kennismaking met Reina, bij mij het onuitwisbare besef teweeg gebracht had van mijn eigen ingetreden dood, werd ik onafgebroken heen en weer geslingerd tussen enerzijds de manische buien waarin ik blijk gaf van mijn vreugde over de herstelde band met mijn aan gene zijde vertoevende echtgenote en anderzijds diep in zak en as kon zijn over de realiteit van mijn onbewuste overgang naar Barzak, dit achter de horizon verscholen oord waarvan ik, op mysterieuze wijze sinds kort ingezetene geworden was.

Mijn dood moest mijzelf wel enorm hebben overrompeld, want ik herinnerde mij niets van mijn reis naar hier, behalve de aankomst op het treinperron, het druilerige weer en de archaïsche sfeer die de bebouwing van het stadje en haar bevolking op mij had gemaakt. De verplaatsing van mijn gehele ziel en zaligheid naar Barzak had plaatsgevonden zonder enig besef van ruimte en tijd waarbij in een mum van tijd een onvoorstelbare afstand was overbrugd. Reina vertelde mij enkele dagen later dat mijn wedergeboorte als burger van Barzak was opgenomen en zij nam mij met zich mee naar de woeste heuvels van Muon. Ik had het mij werkelijk niet zo voor kunnen stellen maar op het culminatiepunt, waar de heuveltoppen en de azuurblauwe omlijning van de hemelbol samen leken te smelten, ontwaarde ik een warempel een grote ruimtetelescoop. Reina nam mijn hand in de hare en sleepte mij er mee naar toe omdat ik, naar haar zeggen, van daaruit mijn eigen ter aarde bestelling postuum kon observeren.

De man, licht kalend, hoge schedel met opvallend diepliggende ogen, stelde het instrument in naar geslacht, plaats en tijdstip en in het display kwamen de namen van een viertal personen naar voren die kennelijk gelijktijdig de reis naar Barzak hadden ondernomen. Ik herkende mijn eigen gegevens, die de man vervolgens bevestigde aan het systeem, waarna hij mij wenkte om met mijn oog tegen het oculair plaats te nemen. De ceremonie was al begonnen en ik zag nog net hoe de lange stoet die achter de baar aan had gelopen zich in een wijde kring verspreidde om het reeds gedolven graf. Ik herkende mijn collega's van school en enkele ouders van leerlingen maar ook oud-leerlingen en enkele buren, mijn broer en schoonzus welke ik al enkele maanden niet had gezien. Ook ontwaarde ik mijn nichten en vrijgezelle neef, waarvan ik altijd al vermoed heb dat hij in zijn spaarzame vrije tijd de herenliefde bedrijft. Verder aan de achterzijde zag ik ook nog de meest dichtbij staande familieleden van Reina's kant. De man in de duffel en voorzien van een stijlvolle groene hoed op zijn hoofd, stil leunend op zijn zwart ebbenhouten wandelstok, herkende ik als Mr. André Pruiksma, waarmee ik vele avonden, al drinkend, op de sociëteit had doorgebracht. Ook Edgar Bos de wijnhandelaar, bourgondiër in hart en nieren, had tijd vrijgemaakt om mij de laatste eer te bewijzen. Dat is fideel van je kerel, erg fideel, liet ik mij binnensmonds ontvallen.

De beheerder van het observatorium wees mij op een schakelaar aan de voorzijde van het oculair, welke ik op zijn aangeven in de andere stand bewoog en zag het beeld veranderen in een voor mij onbekend schouwspel. Boven de kring rouwenden aan mijn graf zag ik de vage contouren van twee engelen zweven. Ik schakelde geschrokken terug naar de normale stand en constateerde dat de engelen nu uit mijn beeld waren verdwenen. Stoutmoedig geworden, schakelde ik opnieuw over naar de andere dimensie, waarvan wij in ons alledaags bestaan op aarde kennelijk in het geheel geen weet hebben. De beide engelen waren nog steeds aanwezig en bewogen zich in cirkels boven de mensen en het open graf waarop mijn kist inmiddels geplaatst was. Het werd mij spoorslags duidelijk dat ze beiden kennelijk een belangrijke rol hadden ten aanzien van mijn ter aarde bestelling, dat zij zeer waarschijnlijk een essentieel onderdeel vormen van een bij mij onbekend gebleven protocol. Ik zie twee engelen boven mijn graf zweven, liet ik mij botweg ontvallen. Dat zijn, zeker weten, Munkar en Nakir, antwoordde Reina; ze zijn bij mijn dood ook bij mij langs geweest en bepalen uiteindelijk of je wordt toegelaten tot Barzak. Gelet op het feit dat je nu zo naast mij staat, mogen we er vanuit gaan dat deze ballotage in je voordeel is uitgevallen.

Hoe zei je, waren de namen van die beide engelen, vroeg ik verbaasd. Reina herhaalde de namen en voegde daaraan toe dat met name binnen de islam een bredere bekendheid bestaat met deze beide poortwachters van Barzak. Je zult dadelijk via de telescoop gaan waarnemen, als de belangstellenden aan je graf zijn verdwenen, dat Munkar en Nakir zich beiden bij je zullen gaan voegen en je vragen zullen gaan stellen waarvan jouw beantwoording, en niets anders dan dat, bepalend zal zijn om te beoordelen of je als mens goed hebt geleefd. Is dat zo, dan mag je naar Barzak. Uiteindelijk zal op de dag des oordeels worden bepaald, wat je uiteindelijke bestemming gaat worden; of je beloond zal worden in het hemels paradijs of dat je tot in eeuwigheid zult branden in de hel.

Van de orthodoxe joden weet ik het, zo liet ik mij ontvallen terwijl ik mijn blik gericht hield op het schouwspel dat zich door de kijker voltrok, zij laten hun bakkebaarden groeien waarbij de uiteinden eindigen in krullen die sterk gelijken op haken. Mochten zij overvallen worden door de dood dan komt de aartsengel Gabriël op hen neer dalen en vraagt hen naar hun Joodse naam. Als zij deze naar waarheid noemen dan grijpt de aartsengel zich vast aan de haken van de bakkebaarden en voert de dode met zich mee ten hemelvaart. Dat een dergelijk engelenritueel ook met mij was gebeurd was mij volslagen onbekend gebleven. Wat wist ik nu van Barzak, laat staan van de doodsengelen Munkar en Nakir? Niets, maar dan ook helemaal niets!

Hoe kon Reina zich dat wel van haar eigen overgang herinneren terwijl ik onthouden was gebleven van deze kennis. Ik stelde haar die vraag. Dat komt omdat je geheugen de snelheid van je reis naar hier niet heeft kunnen bijbenen. Neem van mij aan dat je op een gegeven moment de herinnering aan je eigen dood weer zult terug krijgen. Dat vraagt om nog een beetje geduld, een moeilijk begrip overigens in een dimensie waar tijd geen rol meer speelt. Toch zul je het geduld daartoe moeten opbrengen, gaf Reina mij te kennen terwijl ze lieflijk met haar hand over mijn arm heen en weer streelde. Mijn hoofd zat barstensvol vragen. Nog nooit had ik mij zo onbeholpen gevoeld in deze voor mij vreemde wereld.

Ik zag de menigte wegtrekken van mijn graf, de aardse plechtigheid was zichtbaar tot een einde gekomen. De engelen des doods waren via de speciale stand van het oculair zichtbaar voor mij en zaten gebroederlijk naast elkaar met hun neerhangende zwarte vleugels op een stevige tak van een boom die de dodenakker omlijstte. Nadat ook de laatste bezoeker het kiezelpad achter zich had gelaten glipten de engelen mijn graf in om zich te onderhouden met mijn nog in de kist ronddwalende geest. Nakir, de kleinste van het stel onderwierp mij aan een spervuur van vragen die ik helaas vanuit het observatorium niet kon verstaan maar kennelijk waren mijn antwoorden in overeenstemming met hun verwachtingen daaromtrent. Uiteindelijk nam Munkar mijn geest op en steeg daarmee naar ongekende hoogte. Als een kleine stip zag ik Nakir op respectabele afstand volgen.

Bijzonder, zeer bijzonder, liet ik Reina en de man met de diepliggende ogen weten. Ik dacht dat alleen een gelovige toegang zou krijgen om via de doodsengelen het hiernamaals te betreden maar ook wij, zie hier; het levende bewijs, worden zonder meer toegelaten. Ik schoot onderwijl stilletjes in de lach om de door mij gebezigde term 'het levende bewijs', wat natuurlijk volledig haaks stond op de werkelijke status die ik nu representeerde.

Even later in het bezoekerscentrum evalueerden we de gebeurtenissen van vandaag onder het genot van een kop vers gezette chocola. Ik kon er maar niet over uit dat ik overleden en al begraven was en daarna in alle stilte, hangend onder een engel des doods overgegaan was naar Barzak. Reina beleefde er zichtbaar plezier aan, dat was mij duidelijk.