Dodenherdenking - de les van Vorden

We herdenken jaarlijks op 4 mei onze doden opdat we niet vergeten. Vrijheid is een kostbaar bezit. Dat we ons daarvan niet iedere dag bewust zijn komt omdat vrijheid zo van zelfsprekend lijkt. De jaarlijkse dodenherdenking op 4 mei maakt ons bewust van het feit dat onze hedendaagse vrijheid bevochten is en dat er mensen zijn geweest die voor deze vrijheid hun leven hebben gelaten. Net zoals er nu nog steeds mensen zijn die tegen de verdrukking in vechten voor hun vrijheid. Syrie is daar nog steeds het meest trieste voorbeeld van. Dat is zondermeer onrecht, omdat in vrijheid mogen leven een recht is dat ons allen toekomt.

In Vorden ging de dodenherdenking vorig jaar mis omdat het organisatiecomite met gemeentelijke toestemming ook 10 gesneuvelde Duitse soldaten in de herdenking wilde betrekken. De graven van deze soldaten liggen in de directe omgeving van de plek waar de herdenking ieder jaar plaats vindt. Met dit initiatief wilde het comite 67 jaar na de oorlog een gebaar van verzoening maken omdat in het hedendaagse maatschappelijke verkeer de vriendschapsbanden met de Duitse buren inmiddels volledig herstelt zijn.

Federatief Joods Nederland stapte naar de rechter om met een kort geding de herdenking in de gekozen vorm tegen te houden. De federatie is van mening dat het mede herdenken van de Duitse soldaten beledigend en grievend is voor de nabestaanden van Joodse oorlogslachtoffers die juist onder de Duitse tirannie zo vreselijk veel hebben geleden. Met die pijn moet rekening worden gehouden. De rechtbank in Zutphen kon daar in mee gaan en verbood het de bestuurlijke vertegenwoordigers van de gemeente Bronckhorst, waar Vorden onder valt, om langs de laatste rustplaatsen van de Duitse soldaten te lopen. In het geval van de herdenking in Vorden vond ik dat jammer. Jammer, omdat het hier gaat om Duitse soldaten van de Wehrmacht die gedwongen waren om als dienstplichtigen mee te doen aan de waanzin van hun fuhrer. Of ze het nu wel of niet eens waren met de ideologie van Hitler Duitsland, ook zij werden de oorlog ingestuurd en zijn naar mijn oordeel dus eveneens oorlogslachtoffer.

Het zou anders zijn geweest als de desbetreffende soldaten SS-ers waren geweest, omdat in dat geval deze bewust hebben gekozen voor het verfoeilijke regiem van Hitler en de zijnen. Daar was echter in de situatie van Vorden geen sprake van. De Duitse soldaten die daar ter grave liggen zijn eveneens hun vrijheid ontnomen. Ook zij hebben de oorlog met hun dood moeten bekopen. Zij hadden echter de pech om vanuit ons perspectief in het verkeerde uniform te zijn gestorven. Het zou een groot gebaar zijn geweest als er begrip was getoond voor ieders slachtofferrol in deze gevoelige kwestie. Het comite en de gemeente Bronckhorst hebben m.i. hierin bijzonder veel lef getoond, immers een oorlog, maar zeker deze, kent goed beschouwd, alleen maar slachtoffers.