Is investeren in krimpgebieden een zinloze exercitie?

Brakman, een in de Internationale Economie aan de Universiteit van Groningen verbonden hoogleraar, stelt in het op 1 mei verschenen weekblad “Binnenlands Bestuur” dat investeren in krimpgebieden op de lange duur zinloos is. Landelijk zal de bevolking vanaf 2035 onherroepelijk gaan dalen en dat moet ergens gaan neerslaan. De veronderstelling dat er dan ook geld moet worden gepompt in die regio’s die nu al last hebben van de bevolkingskrimp, om ze aantrekkelijker te maken en daarmee het tij te kunnen keren, is dan ook, volgens Brakman, een illusie. De huidige krimpgebieden maken deel uit van een groter geheel, een systeem van steden, welke onmiskenbaar van invloed zijn op de omgeving. Juist dit gegeven, dat door Brakman de agglomeratieschaduw wordt genoemd, wordt in de huidige opvatting om extra geld te pompen in het aantrekkelijker maken van de krimpregio, niet meegewogen. In het algemeen concentreert de bedrijvigheid zich in die gebieden die van zichzelf een aanzuigende werking hebben. Alle andere regio’s verliezen het daar in een situatie van bevolkingskrimp altijd van.

Uit onderzoek is gebleken dat, de als aantrekkelijk bekend staande gebieden zichzelf versterken. Omdat in deze aantrekkelijke gebieden uiteraard veel gebeurt willen de mensen in het algemeen, juist daar naar toe trekken, waardoor het er nog aantrekkelijker wordt. Ook bedrijven willen zich bij voorkeur daar vestigen waar het allemaal gebeurt en nemen de hogere grondprijzen en het fileleed voor lief. Daarmee onderscheiden deze gebieden zich nu éénmaal in aantrekkingskracht en hebben de andere regio’s domweg pech. Daarom is het dan ook volgens Brakman niet zinvol om extra geld te steken in die regio’s, welke nu kennelijk al niet aantrekkelijk genoeg zijn en waar de bevolkingskrimp al opgang doet.

Bovenstaande is uiteraard geen prettige boodschap voor de achterblijvers in de krimpgebieden, omdat bij het achterwege blijven van extra geld de leefbaarheid er niet beter op zal gaan worden, de voorzieningen onder druk komen te staan en de prijzen van hun woningen zullen gaan kelderen. Brakman beoogd ook niet te zeggen dat je helemaal niets meer moet doen, een slechte weg moet bijvoorbeeld gewoon worden onderhouden. Maar het is zinloos om verschillende schooltjes open te houden of ziekenhuizen. Breek er dan 4 af en zet er één goede voor in de plaats, aldus de hoogleraar.

Het is maar hoe je er tegen aan kijkt. Het principe van het indikken van de voorzieningen past in het genoemde voorbeeld van de 4 schooltjes prima in het door GroenLinks onderschreven Bredeschool concept, maar om nu in het algemeen te zeggen dat dit geen extra geld vraagt, dat gaat wel erg ver. In mijn beleving zijn er ook dan nog behoorlijke structurele investeringen benodigd, bijvoorbeeld in een fijnmazig openbaar vervoersnetwerk om juist vanuit een groter geworden gebied dat zonder voorzieningen is komen te zitten, dat ene ziekenhuis, school of winkelcentrum nog te kunnen blijven bereiken.